طراحی انگشتر از روی کتیبه کاخ الحمرا

قبل از اینکه به معرفی طراحی انگشتر از روی کتیبه کاخ الحمرا بپردازیم، بهتر است کمی درباره تاریخچه این نوع گچبری ها صحبت کنیم.

گچ کاری سبک اسلامی در اسپانیا

اولین حمله اسلامی به شبه جزیره ایبری در سال 711 پس از میلاد اتفاق افتاد. سه سال بعد تقریباً تمام قلمرو ایبری تحت فرمان نیروهای بربر قرار گرفت.

این اشغال تقریباً هشتصد سال به طول انجامید و جای خود را به یکی از خارق‌العاده‌ترین دوره‌های هنر و فرهنگ در اروپای قرون وسطی داد.

اندلس، نام سرزمین های اشغالی ایبری است، که در طول قرن ها به آرامی توسط پادشاهان مسیحی دوباره فتح شد.

با این حال، تا سال 1492 بود که پادشاهان کاتولیک سرانجام آخرین پادشاهی مسلمان در اروپا، گرانادا را که در آن زمان توسط سلسله ناصری اداره می شد، فتح کردند.

نمادگرایی، مصالح و تکنیک ها

محمد بن نصر اولین بنیانگذار این سلسله بود که از سال 1238 تا 1492 بر این پادشاهی حکومت کرد.

آنها به یاد ماندنی ترین، پیچیده ترین و مجلل ترین دوره هنر اسلامی اسپانیایی را به وجود آوردند و گرانادا را به مرکز هنری شمال آفریقا (هنر مارینید) و پادشاهی مسیحی ایبری (هنر Mudéjar) تبدیل کردند.

بهترین نمونه از هنر ناصری، اقامتگاه سلطنتی الحمرا (الحمرا = قرمز)، دنیایی از تجمل و آسایش است که از ترکیبی از معماری باشکوه و باغ‌هایی با طراحی رسمی با فواره‌ها و استخرهای متعدد است.

ویژگی‌های اصلی معماری در ساختمان‌ها موزاییک‌های سرامیکی، گچ‌کاری و سقف‌های چوبی کنده‌کاری است.

همگی با تزئینات فراوان، نشان‌از گرایش اسلامی به پوشاندن تمام سطوح با تزئینات پیچیده (Horror Vacui) و ترکیب با جلوه‌های نور ظریف، فرش‌ها، پرده‌ها و منسوجات آویزان دارد.

گچ بری‌های ناصری تقریباً تمام سطوح دیوارها، طاق‌ها، طاق‌ها و سقف‌ها را می‌پوشاند.

از طریق تزئینات پیچیده و پالت رنگ‌های پر جنب و جوش، کیفیتی تقریباً پارچه‌ای را ایجاد می‌کند.

ظاهر تقریباً غالب آن نتیجه پیوند و روی هم قرار گرفتن عناصر تزئینی مختلف است: کتیبه های خوشنویسی، لازو هندسی، آتائوریک و موکاراب.

کتیبه های خوشنویسی

کتیبه های موجود در الحمرا با دو سبک مختلف مطابقت دارد: کوفی (سبک خشک) و نشحید-ثلث (سبک شکسته).

رسم الخط کوفی که معمولاً به نقل از قرآن کریم اشاره دارد، که از ترکیب خطوط مربع و زاویه با اشکال مدور پررنگ است.

هنگامی که روی گچ کاری اعمال می شود، بخشی از دکوراسیون را تشکیل می دهد که تقریباً ناخوانا می شود.

در شکل زیر، کتیبه کوفی با تزئینات زیباست که در آن برخی از دعاها به عنوان «بارکه» (برکت)، با حروف دراز «کاف» و «تا مربوط» در مرکز و گوشه‌های تابلو را می توان دید.

در بالای بارکای مرکزی حرف “نون” به شادی (یومن) اشاره می کند.

رسم الخط نشکید-ثلث سبکی زیباتر است که برای توصیف عملکرد اتاق ها یا ارجاع به نقل قول های شاعرانه استفاده می شود.

در دوره‌های بعدی، ناصری‌ها از آن به‌عنوان وسیله‌ای برای اهداف تبلیغاتی خود استفاده کردند.

آنها شعار سلسله‌ای خود را «Wa la ghalib ila Ala» یا همان عبارت لا غالب الا الله («هیچ فاتح جز خدا نیست») در مکان‌های کلیدی به نمایش گذاشتند.

لازو هندسی

این ترکیب‌بندی‌های هندسی که در هنر اسلامی بسیار محبوب هستند، در گرانادا با چنان طراحی متمایز، دقیق و دقیق ظاهر می‌شوند که مکتبی غربی را در هنر مسلمانان تشکیل می‌دهند.

آفرینش های خاص هنر ناصری عبارتند از: شبکه مربع، لازو هندسی هشت و ستاره هشت پر.

این ستاره‌ها نقطه مرکزی ترکیب‌های بزرگ‌تری به نام «روئداس» (چرخ‌ها) بودند که در آن لازو یک ترکیب هندسی در اطراف ستاره ایجاد می‌کند.

آتاوریک

(التاوریق = برگ، شاخ و برگ، گل) نامی تزئینات گل و گیاه دوره ناصری است. این الگوها از عناصر تزئینی کلاسیک مانند میوه‌ها، گل‌ها و برگ‌های آکانتوس می‌آیند که به انتزاعات معمولی‌تر اسپانیایی-اسلامی تبدیل شده‌اند.

در زمان محمد پنجم (1354) مضامین و تغییرات بیشتری ظاهر می شود

برگ های پیچیده نخل (پس زمینه شکل 1)، صدف ها (نماد منشأ حیات، شکل 3)، دانه های فلفل، مخروط های کاج و برای اولین بار آنها با کتیبه های خوشنویسی در هم ظاهر شدند.

مقراب یا Mocárabe

نوعی تزئین است که منشورهای عمودی را بر روی یکدیگر می ساختند.

این آرایه های مختلف شبیه استالاکتیت به هم می پیوندند، که احتمالاً مربوط به غاری است که در آن قرآن به حضرت محمد الهام شد.

گچبری دوره ناصری

تکنیکها

در دوره اول هنر ناصری (1232-1314) فرآیند کنده کاری در محل با تکنیک «نقچ حدیده» (مجسمه با ابزار آهنی) صورت می گرفت.

سپس نقوش زینتی در سطوح مختلف با مهمترین آنها در بالا حک شد. برای تکمیل، چندین شستشوی سفید از آهک یا گچ اعمال می شد تا لبه‌های حکاکی را نرم کند و انتقال بین نور و سایه را محو کند. در شکل 1 و 3 فقط گچ یافت شد.

با محمد سوم (1302) این تکنیک استانداردتر شد: قالب ها شروع به استفاده کردند.

قالب‌های موجود که با لایه‌های خاک رس مرطوب می شوند و در جای خود قرار می‌گیرند و با دوغاب گاسو مهر و موم می‌شوند.

رنگها

در نهایت اگر نیاز باشد رنگ سفید و پلی کرومی را به کار می برند .

بسته به اینکه طرح برای سرستون، فریز، طاق یا طاق باشد، موکارابها پس از یک فرآیند دقیق تولید می شدند. تعداد و تنوع منشورهای (جایرا) مورد نیاز برای طراحی محاسبه می شدند.

برش های متنوع در انتهای منشورها، اشکال هندسی متفاوتی به وجود آورد که به آنها «آداراجاس» می گویند.

مزون های ناصری عاشق بازی با جلوه های نور و رنگ در طرح های گچ بری خود بودند.

تکنیک نقاشی، همانطور که در شکل 2 مشاهده می‌شود، بسیار ظریف و دقیق بود.

رنگ‌های پس‌زمینه ساده، ورق‌های نقره‌ای یا طلایی روی نقش برجسته، و نقاشی‌های دیواری با دقت اجرا می شدند و مینیاتورهای رنگ‌آمیزی ظریف، جلوه‌های بدیعی را ایجاد می‌کردند.

در مورد قطعه در شکل 2، رنگدانه های سنتی یافت شد. درجه بالای فلورسانس به‌دست‌آمده با آنالیز رامان در همه نمونه‌ها می‌تواند به دلیل وجود یک محیط اتصال قدیمی، احتمالا صمغ عربی یا تخم‌مرغ باشد.

دو تا از مهم‌ترین رنگدانه‌ها عبارتند از: سرخاب سرخ، احتمالاً به‌وسیله فرآیند به اصطلاح خشک تولید می‌شود، در چین در دوران باستان استفاده می‌ کردند و تصور می‌شود که اعراب آن را به غرب معرفی کردند

لازوریت آبی از لاجورد به دست می آید.

این ماده معدنی که عمدتاً در افغانستان استخراج می شد، در آن زمان به قدری گران بود که ارزش آن معادل طلا بود.

به کاربردن لاجورد نشان دهنده تجمل ، چند رنگی و پیچیدگی گچ کاری ناصری بود.

References

1. Burgio, Lucia. 04-27-lb Alhambra – Microscopy analysis of Hispano-Moresque samples from the Alhambra, V&A Science Report, June 2004.

طراحی انگشتر از روی کتیبه کاخ الحمرا