در دوره باستان مردم برای تاباندن نور به خانه های خود چرم یا پوستی را که به در آویخته بودند سوراخ می کردند و نور از میان این مشبک ها به درون نفوذ می کرد و فضا را روشنتر می نمود. کم کم این سوراخ ها با اشکال هنری ترکیب شد و در هنر مشبک کاری یا مشبک سازی به «قامه» معروف شد.
در قرون بعد به مرور که چراغهای ساده ای ساختند برای اینکه شعله چراغ از باد در امان بماند و خاموش نشود از سطوح فلزی مشبک کاری شده استفاده می کردند و هر چقدر از نظر هنری و صنعتی پیشرفت می کردند ظرافت و زیبایی و دقت هم به این چراغها افزوده می شد.
در میان ادوار تاریخی مشبک کاری یا مشبک سازی، دوره سلجوقی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این زمان استادکاران مشبک ساز با مهارت تمام ظروفی مثل شمعدان، عودسوز، و … از فلزات مشبک شده می ساختند. هنر سلجوقیان نه تنها در ایران بلکه تا مرزهای روم هم کشیده شد و در آنجا اثاری از جواهرات مشبک شده هم به دست آمده است.
در دوره صفوی ساخت چراغهای مشبک زیبا برای تزئین قصرها و خانه های ثروتمندان یکی از ویژگی های هنری این عصر هست. زیبایی و درخشش نور در این نوع وسایل باعث شد تا این هنر بتواند به حیات خود ادامه دهد و نه تنها در دوره قاجار بلکه در دوره پهلوی حتی بعد از ورود برق به ایران هم مورد استفاده قرار بگیرند. با این تفاوت که به جای افروختن شمع یا آتش در این چراغهای مشبک از لامپ استفاده کردند.
در حال حاضر هنر مشبک کاری نه تنها به شکل اصیل خود مورد استفاده علاقمندان به این هنر قرار گرفته است بله زیبایی و ظرافت مشبک کاری و ترکیب آن با هنرهای قدیمی قلمزنی و یا هنرهای جدید مثل فیروزه کوبی باعث شده تا به طور گسترده ای در طروف ، اشیاء تزئینی و زیورآلات مورد استفاده قرار بگیرد .
تکنیک مشبک کاری
- ابتدا صفحه فولادی مورد نظر را انتخاب می کنند.
- با کمک چرمه طرح مورد نظر را بر روی فلز انتقال می دهند.
- نقاطی که با ذغال مشخص شده اند را با قلم تیز نشانه گذاری می کنند.
- به کمک سمبه های فولادی و با ضربات مشخصی سحی مورد نظر را برش می دهند.
- برخی هم به کمک اره مویی شروع به اره کاری می کنند .
نکته
با توجه به اینکه سطح مشبک کاری یا مشبک سازی با اره یا با سمبه برش داده می شود، لبه های فلز تیز هستند. اگر چه این سطوع را کمی سمباده می کشند تا از تیزی آنها کاسته شود ، اما بهتر است هنگام شستشوی طروف و اشیاء مشبک کاری شده دقت بیشتری شود و از آب ولرم و کمی شوینده استفاده شود.
