هنر فلزکاری در طول تاریخ

فلزکاری در طول تاریخ شامل استخراج فلز، ذوب فلز، ریخته گری و آهن گری می شده است. هم زمان جواهرسازی هم وارد عرصه حیات خود شد.

در ایران به دلیل وجود معادن فلز ، از ادوار کهن هنر فلزکاری وجود داشته به عنوان مثال ایران از اولین تولید کننده، مصرف کننده و صادر کننده لوازم مسی در دنیای پیش از تاریخ بوده اند.

 

فلزکاری در ایران

قدمت استفاده از فلز در ایران به چندین هزار سال قبل می رسد که به صورت بسیار ابتدایی از فلزات استفاده می کردند. مهمترین فلز آهن و مس بود. بر اساس مدارک موجود مس اولین فلزی بود که در فلزکاری مورد استفاده قرارگرفت و از آن در ساختن اشیاء مانند: تیر، خنجر، کج بیل و ظروف استفاده کردند.

سپس مردم ایران آموختند تا فلزات را چکش کاری کنند و به مرور اشکال ابتدایی اما زیبایی را خلق کردند.

• مفرغ

پس از کشف مس و ذوب آن، فلزکاران سومری در بین النهرین در حدود 3500 ق. م قلع را به مس افزودند و آلیاژ سختی بدست آوردند که در پی آن عصر مفرغ آغاز شد. بشر آموخت که با ترکیب مس نرم با قلع می تواند فلز سخت تری را به دست آورد و از آن برای وسایل مختلف استفاده نماید.

• آهن

استفاده از آهن در هزاره دوم ق. م شروع شد که به عصر آهن معروف است. ابتدا آهن را در کوره های کوچک دستی ذوب می کردند و از آن برای ساخت زیور آلات استفاده می دادند. ولی پس از شناخت خواص فیزیکی آن که مه مثل مس نرم و نه مثل مفرغ شکننده باشد، از آن برای ساخت وسایل کشاورزی، ابزار جنگی و سایر لوازم زندگی و حتی معماری استفاده کردند. اگرچه هیتیان در غرب ایران از 1500سال ق. م آهن را می شناختند اما از قرن هفتم ق. م عملا ً مورد استفاده قرار گرفت.

استفاده از آهن از هزارۀ اول میلادی به بعد، وضع اقتصادی و اجتماعی مردم را دگرگون کرد و موجب تحولات شگرف تمدن و فرهنگ شد.

• طلا

فلز گرانبهایی است که معادن آن مثل مس و نقره بصورت خالص در طبیعت یافت می شود، ولی مشخص نیست که دقیقا از چه زمانی با طلا آشنا شد آیا اول طلا را شناخت یا مس را. اما مسلم است که از 4000 سال ق. م بعد از اینکه طلا را کشف کرد با کاربرد نقره هم آشنا بود.

• نقره

نقره هم مانند طلا و مس در طبیعت بصورت خالص وجود دارد ولی بیشترین از سنگ معادن سرب استخراج می شد، در دورانهای پیش از تاریخ بشر آموخته بود با احیای سرب مذاب حل شده، محلول نقره و طلا از هم جدا می شوند. آثار به دست آمده در تپه های سیلک کاشان مربوط به هزاره چهارم ق. م  نشان می دهد که مردم این ناحیه از ایران با کاربرد نقره و پالایش و ساخت اشیاء نقره ای آشنایی کافی داشته اند.